FAQ
czyli najczęstsze problemy i pytania w Mahjongu 🙂

Uwaga!
FAQ to nie instrukcja do gry!
Odpowiedzi tutaj nie wyczerpują w pełni tematu. Opisują ogólne zagadnienia czy sytuacje, które mogą być różne w różnych zasadach mahjonga.

To są różne zasady mahjonga?

Tak. Można by powiedzieć: „ilu graczy – tyle zasad”, albo raczej „ile krajów – tyle zasad” 😉 Na naszej stronie opisujemy te najpopularniejsze odmiany. Znajdziesz je w górnym rozwijanym menu.

To mahjong nie jest ustawianiem i rozbieraniem piramidki?

Nie! Normalny mahjong to gra, którą można przyrównać raczej do karcianego remika czy rummikuba.

Jak nazywać to, czym się gra?

Niektórzy mówią na to klocki, inni tabliczki, czy blotki (zapożyczenie z kart). Najprościej chyba mówić na to „kamienie” (choć najczęściej mahjong był „produkowany” z bambusa i kości słoniowej, a nie z kamienia czy jak obecnie z bakelitu). Za tym terminem przemawia także odgłos, gdy owe kamienie uderzają o siebie 🙂 Niektóre źródła mówią, że odgłos ten jest podobny do ćwierkania wróbli i tak też interpretują znaczenie słowa „mahjong”.

Ilu graczy potrzeba do mahjonga?

Mahjong jest grą dla CZTERECH osób, więc najlepiej tak grać. Istnieją odmiany dla trzech graczy lub też można próbować grać w dwie osoby nie zmieniając zasad i grać jak dla czterech… Ale to już nie to samo. Najlepiej uczyć się i grać w cztery osoby.

Trudna ta gra.. ciężko wszystko ogarnąć… od czego zacząć?

Najlepiej nie przejmować się od razu wszystkimi zasadami, a spokojnie zająć się „mechaniką gry”. Odrzucić losowanie miejsc przy stole, bonusowe kamienie, czy liczenie punktów. To przyjdzie z czasem, gdy już oswoimy się z grą. Warto przeczytać wpis O tym, jak zacząć naukę mahjonga.

Ile kamieni bierze udział w grze?

Zasadniczo w podstawowej wersji – 136 kamieni: Bambusy (od 1 do 9 – każdy kamień 4 razy), Znaki (od 1 do 9 – każdy kamień 4 razy), Kółka (od 1 do 9 – każdy kamień 4 razy), 3 smoki (Zielony, Czerwony, Biały – każdy kamień 4 razy) i Wiatry (Wschód, Południe, Zachód, Północ – każdy kamień 4 razy).

W zestawach możemy także zobaczyć inne, dodatkowe kamienie, ale nimi nie należy się zbytnio przejmować podczas nauki gry. Dodatkowo MOGĄ (ale nie muszą) brać udział w grze kwiaty (śliwa, orchidea, chryzantema i bambus – po jednym kamieniu), pory roku (Wiosna, Lato, Jesień, Zima – po jednym kamieniu) – czyli dodatkowo 8 kamieni, a nawet możemy spotkać Jokery (w zestawach do amerykańskiej odmiany) – w różnej liczbie. W odmianie japońskiej MOGĄ (ale nie muszą) występować czerwone piątki – zastępują one zwykłe piątki w czasie gry. Ich liczba jest do ustalenia. TUTAJ można zobaczyć jak wyglądają kamienie i inne sprzęty do mahjonga.

Ile kamieni ma gracz w ręce podczas  gry?

W większości odmian gracz ma najczęściej 13 kamieni w ręce, a czternasty kamień jest dobierany w trakcie rozgrywki. W tajwańskiej odmianie gracz ma 16 kamieni w ręce a siedemnasty jest dobierany w trakcie rozgrywki.  Uwaga! Jeżeli mamy w ręce 4 takie same kamienie (Kong/Kan) i zgłaszamy taką grupę – będziemy mieli więcej kamieni w ręce, bo dobieramy dodatkowy kamień! Ale o tym należy doczytać np. w „O co chodzi” w zagadnieniu Kong – czwórka 🙂

Do czego potrzebne są kostki w czasie gry?

Kostki są potrzebne tylko na początku rozgrywki. Służą do wylosowania gracza przerywającego mur i miejsca, w którym będzie mur przerwany. Potem w czasie gry leżą przy graczu, który aktualnie jest Wschodem.

Do czego służą patyki dołączone do zestawu?

Patyki zwane też liczmany lub tenbo (jeśli są dołączone do zestawu) służą do rozliczeń między graczami, tak jak żetony podczas np. gier w karty. Patyki mają różne oznaczenia i różne wartości punktowe w zależności od wersji mahjonga i ustaleń między graczami.

Jak wylosować miejsce przy stole?

Podczas poznawania gry nie przejmuj się tym 🙂 Wyznacz miejsca jak chcesz 😉 Gdy już będziesz umiał grać, możesz zastosować którąś z metod opisanych TUTAJ.

Co to jest Martwy Mur?

Martwy mur to najczęściej 14 kamieni (7 par) na prawo od wylosowanego kostkami przerwania w murze. Kamienie te nie biorą „normalnego” udziału w grze. Z Martwego Muru bierze się dodatkowe kamienie za zgłoszone Kany/Kongi/Czwórki (dlatego czasem też jest nazywany przedziałem Kongów) lub (gdy są w grze) za kamienie bonusowe pór roku czy kwiatów. Gdy nikt nie zgłosi wygranej, to na nim kończy się dobieranie kamieni. Liczba kamieni w Martwym Murze, uzupełnianie go po dobraniu dodatkowych kamieni czy w ogóle jego istnienie jest zależne od rozgrywanych zasad.

Co zrobić z kwiatami i porami roku?

Podczas poznawania gry najlepiej je odłożyć i się nimi nie przejmować. To są kamienie bonusowe – nie muszą brać udziału w grze. Nie tworzą żadnych układów ani nie dają wygranej. Dodadzą dodatkowe punkty, jeśli gracz wygra rozdanie. Gdy taki kamień przyjdzie do ręki, odkłada się go na widoku, przy swoich zameldowanych układach, i dobiera się za niego dodatkowy kamień z odpowiedniego miejsca w murze, najczęściej z Martwego Muru.

Co to są czerwone piątki?

Czerwone piątki (akadora) – występują w japońskiej odmianie gry – Riichi. Są to kamienie bonusowe występujące zamiast zwykłych piątek. Ich liczba jest zależna od ustaleń graczy. Podczas wygranej, gdy zwycięzca ma taką czerwoną piątkę w którymś z układów, daje mu ona dodatkowego Hana (duży punkt).

Skąd brać kamienie podczas rozdania kamieni graczom, na początku gry?

Kamienie rozdawane graczom na początku gry są brane z LEWEJ (patrząc z zewnątrz muru) strony przerwania w murze. Mur znika ZGODNIE z ruchem wskazówek zegara. (zobacz diagram w pytaniu „Jaka jest kolejność graczy podczas rozgrywki”)

Skąd brać kamienie w czasie rozgrywki?

Gracze dobierają kamienie z LEWEJ strony przerwania w murze. Mur znika ZGODNIE z ruchem wskazówek zegara, czyli kontynuuje się dobieranie z tej samej strony muru, z której się rozdawało kamienie na początku gry (patrz pytanie wyżej). Kolejność graczy podczas rozgrywki jest ODWROTNA do ruchu wskazówek zegara. (zobacz diagram w pytaniu „Jaka jest kolejność graczy podczas rozgrywki”)

Jaka jest kolejność graczy podczas rozgrywki?

Grę rozpoczyna Wschód, następny ruch wykonuje Południe (siedzi po prawej stronie Wschodu), następnie Zachód (po prawej stronie Południa, na przeciw Wschodu) i na końcu Północ (po prawej stronie Zachodu, po lewej stronie Wschodu). I w kółko tak samo, chyba że ktoś przez meldunek układu przerwie tę kolejność. Kolejka przechodzi wtedy na meldującego. Wygląda to mniej więcej tak:

Po co w japońskiej odmianie odsłania się jeden z kamieni w murze?

W japońskiej odmianie nie stosuje się dodatkowych kamieni bonusowych w postaci kwiatów czy pór roku. Bonusy występują natomiast wśród zwykłych kamieni biorących udział w grze. Jednym z takich bonusów jest tzw. Dora. Odsłaniany jest trzeci kamień z górnego rzędu, na prawo od przerwania w murze. To tzw. wyznacznik Dory, który wskazuje, że następny w kolejności kamień będzie dawał dodatkowy bonus przy zwycięstwie (1bambus->2bambus; 6kółko->7kółko; 9znak->1znak). Więcej o tym bonusie możesz przeczytać TUTAJ w akapicie Martwy Mur – Dora.

Co to jest „ruch gracza”? Z czego się składa?

Ruch gracza składa się z kilku czynności:

• w swojej kolejce – wzięcie kamienia z muru (z lewej strony od przerwania) i wyrzucenia przed siebie do wewnątrz muru niepotrzebnego kamienia;

• nie w swojej kolejce – jeżeli możemy przejąć aktualnie wyrzucony kamień, to go bierzemy. Musimy wtedy zameldować (ujawnić) układ, do którego wzięto zrzutkę, i następnie pozbyć się nadmiarowego kamienia z ręki.
  Więcej o meldunkach znajdziesz w opisie odkrytych układów (Pung, Kong, Chow) w „O co chodzi?„.

Co zbieramy w czasie gry?

Ogólnie – 4 grupy/układy i parę. Grupa/układ to mogą być: 3 takie same kamienie (Pon/Pung), 4 takie same kamienie (Kan/Kong) lub sekwencja (Chii/Chow) trzech kolejnych kamieni w z jednej rodziny (znaki, bambusy, kółka). Można też próbować złożyć jakiś z tzw. układów specjalnych, które są dość trudne i rzadko wychodzą. Ponieważ układy specjalne różnią się w zależności od zasad, to informacji o nich należy szukać w opisach poszczególnych odmian.

Czy każdy kamień ze zrzutki innego gracza mogę zabrać do swojego układu?

Trójkę (Pon/Pung) czy Czwórkę (Kan/Kong) meldować można na kamieniu aktualnie wyrzuconym przez któregokolwiek gracza. Sekwencję (Chii/Chow) można zameldować tylko na kamieniu wyrzuconym przez gracza po lewej stronie.

Jeżeli brakuje mam już tylko jednego kamienia do wygranej, to możemy go zawsze zabrać do zwycięskiej kombinacji i nie ma tutaj znaczenia, od kogo bierzemy kamień i jaki tworzy układ (Chow, Para, Pung).

Jaka jest hierarchia układów? Która grupa jest ważniejsza?

Pierwszeństwo przed wszystkimi układami – obojętnie do czego brany jest kamień (para, sekwencja czy inne) – ma wygrana (mahjong). Potem Czwórka (Kan/Kong) lub Trójka (Pon/Pung), a na końcu Sekwencja (Chii/Chow)

Przy Kanie/Kongu/Czwórce mam za mało kamieni w ręce, by złożyć 4 układy i parę! Co robić?

Gdy zgłaszasz Kana/Konga/Czwórkę, zgodnie z zasadami, trzeba wyrzucić kamień, ale wtedy będzie w ręce o jeden za mało, by złożyć 4 układy i parę. Musisz więc dobrać tzw. DODATKOWY kamień (zwany też w niektórych odmianach LUŹNYM) z tego końca muru, z którego nie bierze się kamieni do rozgrywki – czyli z PRAWEJ strony przerwania. Po dobraniu tego kamienia, pozbywasz się już normalnie tego, który ci najmniej pasuje.

Mam cztery takie same kamienie w ręce, wszystkie przyszły z muru… co robić?

To już zależy od tego, jakie to są kamienie i co chcesz z nimi zrobić  🙂 Jeśli są to kamienie jednej z rodzin (kółka, bambusy, znaki) możesz użyć do stworzenia dwóch układów – np. trójki i sekwencji. Można także (także w przypadku kamieni wiatrów i smoków) zgłosić tzw. zamkniętego/ukrytego Kana/Konga/Czwórkę. Odkładamy wtedy te kamienie po prawej swojej stronie, na zewnątrz muru (albo wszystkie 4 kamienie są odwrócone znakami do dołu, albo 2 zewnętrzne są położone znakami do góry – w zależności od rozgrywanych zasad i ustaleń), dobieramy dodatkowy kamień z końca muru (z Martwego Muru) z prawej strony przerwania i wyrzucamy ten kamień, który najmniej nam odpowiada. Pamiętaj! jeśli zgłosisz taki układ, nie możesz już nim nic zrobić. Bez zgłoszenia takiego układu możesz przestawiać kamienie w ręce, jak ci się żywnie podoba. Zawsze można zgłosić taki układ w następnych swoich ruchach. Można także nic nie zgłaszać, a podczas swojego ruchu wyrzucić taki kamień, jeśli uznamy go za bezpieczny.

Co to są układy zamknięte/ukryte i otwarte/odkryte?

Układy zamknięte/ukryte to te, które powstały przez dobranie kamienia z muru. Nikt poza tobą tych układów nie widzi. Jeśli dobierzesz z muru kamień, który stworzy ci w ręce układ, to nie ujawniasz tego.

Układy otwarte/odkryte to te, które powstały przez wzięcie kamienia ze zrzutki innego gracza. Są one wyłożone po prawej stronie twojej ręki i są widoczne dla wszystkich.

Gdzie kładziemy zameldowane układy?

Zameldowane układy kładziemy po swojej prawej stronie, na zewnątrz muru, mniej więcej na wysokości swoich kamieni w ręce.

Czy trzeba coś mówić, gdy się coś melduje lub zgłasza?

Tak. Chyba wszystkie odmiany mają tę wspólną cechę, że zawsze trzeba coś powiedzieć, gdy się „kradnie” kamień od innego gracza, czy zgłasza zamkniętego/ukrytego Kana/Konga/czwórkę. Większość zasad podaje, co należy powiedzieć (duży rygor mają tu turniejowe zasady), choć przy nauce gry nie warto się tym aż tak przejmować. Ale radzimy z czasem przyswoić sobie odpowiednie terminy 🙂

• przy sekwencji – Chow [czou, sziau] – w większości odmian; Chi [czii] w zasadach chińskich turniejowych i japońskiej odmianie
• przy trójce – Pung – w większości odmian; Pung/Peng – w zasadach chińskich turniejowych; Pon – w japońskiej odmianie
• przy czwórce – Kong – w większości odmian; Kong/Gang – w chińskich turniejowych; Kan – w japońskiej odmianie
• przy deklarowaniu kamienia bonusowego – Bu Hua- w chińskich turniejowych
• przy zwycięstwie – Hu – w zasadach chińskich turniejowych; Mahjong – w większości odmian; Ron – w japońskiej odmianie przy zwycięstwie ze zrzutki; Tsumo – w japońskiej odmianie przy zwycięstwie z muru
• przy deklaracji Riichi – Riichi [riiczi] w japońskiej odmianie. (pytanie o Riichi – patrz niżej)

Co to jest „bezpieczny kamień”?

Bezpieczny kamień to taki, który nie jest potrzebny innym do utworzenia zwycięskiego układu i zgłoszenia wygranej. W wielu odmianach jest tak, że jeśli podłożysz swój kamień do zwycięstwa przeciwnikowi, to tylko ty płacisz za jego wygraną 🙂

Kiedy mogę ogłosić zwycięstwo?

Ogłosić zwycięstwo możesz, gdy zbierzesz wspomniane 4 układy/grupy i parę. Zgłaszasz wygraną, gdy aktualnie wyrzucany kamień przez innego gracza pasuje tobie do zwycięskiej kombinacji kamieni (zwycięstwo ze zrzutki – Ron), lub gdy wyciągniesz z muru potrzebny tobie kamień (zwycięstwo z muru – Tsumo). Pamiętaj! Nie zawsze zbierając „byle jakie” 4 układy i parę możesz zgłosić zwycięstwo – w zależności od zasad, mogą być wymagane dodatkowe warunki, by móc ogłosić wygraną.

Co to jest Riichi?

Riichi występuje w japońskiej odmianie mahjonga. Jest to rodzaj „zastawu” punktowego. Riichi oznacza tyle co „gotowy”. Gdy gracz czeka już tylko na jeden kamień, by ogłosić zwycięstwo, może „podbić” wartość swojej ręki. Daje zastaw 1000 punktów (kładzie wtedy aktualnie wyrzucany przez siebie kamień poziomo, oraz w nad swoimi zrzutkami (w środku stołu) kładzie patyk 1000-punktowy). Przy wygranej dostaje wtedy dodatkowego Hana (duży punkt). Jednakże deklaracja Riichi powoduje „zablokowanie” ręki – gracz nie może zmienić czekania – jeśli aktualnie wyrzucany kamień nie daje mu wygranej, natychmiast go wyrzuca, nawet jeśli nie jest to kamień bezpieczny. Więcej o Riichi w Zasadach mahjonga japońskiego – Riichi.
Jako Riichi określane są też nowoczesne japońskie reguły mahjonga, w których wyżej opisana zasada występuje. Jeśli chcesz gdzieś wyszukać jakieś wiadomości o japońskiej odmianie, to lepiej jest w wyszukiwarkach wpisać „Riichi”, a nie tylko „mahjong”.

Co to jest Furiten?

Jest to zasada występująca w japońskiej odmianie mahjonga, ale także mogąca występować w innych (np. w tajwańskiej czy hongkong) w nieco ograniczonej formie lub jako zaostrzenie reguł. W dużym skrócie – jeśli gracz czeka na ostatni kamień do wygranej, a wcześniej wyrzucił kamień, który może dać mu zwycięstwo, nie może wygrać ze zrzutki innego gracza. Musi albo wygrać kamieniem z muru, albo zmienić swoje czekanie na inne. Więcej o Furiten w Zasadach mahjonga japońskiego – Riichi w akapicie Furiten i w komentarzu.

Co zrobić, gdy wyrzucony kamień daje wygraną kilku osobom?

To zależy od rozgrywanych zasad i wcześniejszych ustaleń. Możliwe są dwa rozwiązania:

• wygrywają wszyscy, którym ten kamień pasuje do wygranej. Wtedy wyrzucający „płaci” każdemu zwycięzcy wartość jego wygranej;
• wygrywa gracz, który jest najbliżej wyrzucającego w kolejności rozgrywki. Czyli jeśli np. E wyrzucił kamień, który chce wziąć do wygranej N i S, to wygra S. (kolejność graczy E-S-W-N-E-itd. Patrz diagram wyżej w pytaniu „Jaka jest kolejność graczy podczas rozgrywki?”)

Co to jest Han, Fan czy jeszcze jakoś inaczej?

To zależy od rozgrywanych zasad. W jednych będzie to mnożnik punktów, w innych podwojenie punktów, a w innych jeszcze coś innego. Dla wygody warto przyjąć, że Han/Fan to inaczej „duży punkt” dawany za odpowiednie kombinacje kamieni. Oprócz „dużych punktów” są jeszcze „małe punkty”, przyznawane za poszczególne układy (Pon/Pung/trójka, Kan/Kong/czwórka, Chi/Chow/sekwencja).

Nazewnictwo egzotyczne, ale trochę trudne, zwłaszcza japońskie… warto się go nauczyć?

Podczas nauki gry najlepiej nie zaprzątać sobie nazewnictwem głowy. W chińskich tradycyjnych zasadach raczej nie zwraca się na to szczególnej uwagi, choć warto używać odpowiednich nazw meldunków (Pon/Pung, Kan/Kong, Chii/Chow). Nieco większy rygor panuje w japońskiej odmianie – Riichi. Gdy już bardziej poznamy grę, warto nauczyć się japońskich określeń. Nie trzeba będzie się potem „gimnastykować” w tłumaczeniu, co się uzbierało, a odpowiednia nazwa od razu powie, o co nam chodzi 🙂

Która odmiana jest najtrudniejsza?

Ze względu na dużą liczbę dodatkowych zasad i obostrzeń, najtrudniejsza wydaje się być Riichi – odmiana japońska. Nie jest ona jednak taka straszna i tak skomplikowana, jeśli się opanuje jej dodatki. Jest za to chyba najciekawsza 🙂 Trudną może się także wydawać odmiana Chińska Turniejowa (MCR), a to ze względu na dość dużą liczbę kombinacji rąk do zapamiętania (81 rąk dających punkty).

Czy mahjong jest popularną grą w Polsce?

Niestety nie 🙁 Większość ludzi myśli, że mahjong to układanka w kształcie piramidki, z której zdejmuje się parami klocki. Normalny mahjong jest chyba najbardziej znany w środowisku osób związanych z mangą i anime, bo niekiedy tę grę można zobaczyć w japońskich kreskówkach. Najwięcej graczy spotkamy chyba w Warszawie, a pojedyncze osoby gdzieś w Gdańsku, Wrocławiu, Poznaniu, Krakowie, Stargardzie, Szczecinie czy gdzieniegdzie na wschodzie kraju. (Patrz też pytanie niżej: „Czy istnieją w Polsce jakieś kluby mahjonga?”)

Czy istnieją w Polsce jakieś kluby mahjonga?

Oto jest pytanie… jako takich zorganizowanych chyba na razie brak. Prawdopodobnie jest to spowodowane małą liczbą graczy. Warszawscy członkowie Polskiej Ligi Majonga starają się prowadzić regularne spotkania w Warszawie, na graczy można także trafić na spotkaniach Klubu Japońskiego, czasami można się natknąć (nieregularnie) na graczy w Szczecinie. Inne miasta nie dawały znaku regularnego mahjongowego życia. Najlepiej próbować kontaktować się z tymi, którzy są najbliżej twojego miejsca zamieszkania lub szperać po forach mangowych czy gier planszowych. Można także spróbować dać jakiś znak na Forum – może to zmobilizuje innych graczy do ujawnienia się 🙂

Czy są organizowane w Polsce jakieś turnieje mahjonga?

Tak. Są organizowane turnieje. Można spróbować swoich sił w Konwentowej Lidze Mahjonga – rozgrywki są organizowane na różnych konwentach mangowych w całej Polsce. Jest też (na razie) raz do roku jest organizowany przez Polską Ligę Mahjonga Warsaw Mahjong Taikai.

Czy istnieją jakieś dobre programy komputerowe, by poćwiczyć/nauczyć się grać?

Tak. Są programy takie, które wymagają internetu, jak i te, które nie muszą z niego korzystać. Niektóre lepsze, inne gorsze. Opisaliśmy je w odpowiednich wpisach: Online i Offline.

Jaki zestaw do mahjonga kupić?

To zależy, czy chcesz się skupić na jakieś konkretnej odmianie czy ogólnie „liznąć” wszystkiego… Choć z naszych obserwacji i doświadczeń wynika, że czytając zasady niewiele można zrozumieć 😉 dobrze byłoby zapoznać się najpierw chociaż pobieżnie z odmianami i zobaczyć, która nam najbardziej przypadnie do gustu. Zestawy różnią się wielkością kamieni i występowaniem kamieni bonusowych (kwiaty, pory roku, czerwone piątki, jokery, zwierzęta, zawody, itp). Ogólnie o sprzęcie możesz przeczytać tutaj. Co nieco o różnicach w kamieniach możesz dowiedzieć się we wpisie o rodzajach zestawów mahjonga. Staraliśmy się też opisać zestawy, które nam wpadły w ręce: Recenzje.

Najlepszym, ale i chyba najtrudniejszym w realizacji, wyjściem byłoby znaleźć kogoś z zestawem lub zestawami do gry, wziąć kamienie do ręki, wyczuć je, i spróbować rozegrać kilka odmian, wyłapać różnice, i wtedy podejmować decyzje 🙂

Gdzie kupić zestaw do mahjonga?

Zależy jaki zestaw chcesz kupić i ile pieniędzy jesteś w stanie dla niego poświęcić 😉 Jest sporo sklepów za granicą, gdzie można dostać niekiedy dość ciekawe zestawy, ale co za tym idzie – droższe… Jest także kilka sklepów w Polsce, w których jest mniejszy wybór niż w zagranicznych. Więcej możesz dowiedzieć się pod linkami Pierwszym i Drugim.

Dalej czegoś nie rozumiem… Gdzie mogę zadawać pytania?

Można zadawać pytania na Forum, ewentualnie napisać do nas e-maila lub dać pod spodem komentarz.

Gdzie jeszcze można znaleźć jakieś informacje o mahjongu?

Możesz poszperać na stronach, które udało nam się znaleźć, podanych w Linkach. Bardzo dużo informacji odnośnie wszystkich odmian znajdziesz na stronie Toma Slopera – sloperama.com. Kopalnią wiedzy o Riichi może być także strona Reachmahjong.com i jej Forum. Obie strony w języku angielskim.

Ostatnia aktualizacja strony: czerwiec 2012.